Zeszyt 2011-1

 

Ornis Polonica 2011, 52: 1–25

Zmiany w zespołach lęgowych ptaków dwóch parków Wrocławia w okresie
40 lat (1970–2010): przed i po przybyciu ważnych drapieżników

Ludwik Tomiałojć

Abstrakt: Wieloletnie liczenia ptaków lęgowych prowadzono w śródmiejskim Parku Słowackiego oraz części starego Parku Szczytnickiego ze strefy miejskiej, stosując tę samą odmianę metody kartograficznej. Prócz położenia parki różniły się: (a) P. Słowackiego (7, potem 7,5 ha) – nieco młodszy drzewostan z lokalnymi krzewami, liczniejszą obecnością ludzi, dawniej brakiem drapieżników, od r. 1972 zasiedleniem przez wrony siwe Corvus cornix, (b) Park Szczytnicki (badano 17 ha) – stary drzewostan dawnego lasu łęgowego, z nielicznymi krzewami, mniejszą liczbą ludzi, z wzrastającą liczbą drapieżników (kuny, wrony, ptaki szponiaste). W obu znajdowało się zwykle poniżej kilkunastu skrzynek lęgowych. Wojenne wyludnienie miasta i zdziczenie parków hamowało synurbizację awifauny do lat 1960.; potem szereg gatunków poczęło zwiększać liczebność. W P. Słowackiego zespół ptaków tworzyła fluktuująca liczba gatunków lęgowych, których łączne zagęszczenie wzrosło średnio do 294 p/10 ha, by po rozmnożeniu się wron obniżyć do 173 p/10 ha, wobec regresu gatunków licznych (grzywacz Columba palumbus, sierpówka Streptopelia decaocto, gawron Corvus frugilegus, kawka C. monedula, kos Turdus merula, mazurek Passer montanus). W P. Szczytnickim spadki zagęszczenia (z 230 do 145–149 p/10 ha) początkowo najbardziej dotyczyły dziuplaków, grzywacza i kosa. Wycofało się kilkanaście gatunków lęgowych (kawka, mazurek oraz inne mało liczebne), 2–3-krotnie spadła liczebność drozdów i gołębi, a przybyło 6–8 nowych. Obserwacje ataków na lęgi ptaków potwierdzają wniosek, że silne spadki w latach 1980. nastąpiły tu po przybyciu kun leśnych Martes martes, a regres ptaków wijących gniazda otwarte w latach 2000. po wzroście liczby wron. Reakcja na zagrożenie drapieżnictwem zdaje się utrzymywać u gatunków-ofiar przez wiele lat po zniknięciu kun leśnych.

Cały artykuł (pdf)

 

Ornis Polonica 2011, 52: 26–39

Zimowanie czajki Vanellus vanellus i siewki złotej Pluvialis apricaria
w Polsce w latach 1990–2008

Włodzimierz Meissner, Arkadiusz Sikora, Sebastian Guentzel, Jacek Antczak

Abstrakt: W pracy opisano zimowanie czajki Vanellus vanellus i siewki złotej Pluvialis apricaria w Polsce w latach 1990–2008. Dla czajki przyjęto okres zimowania od 1.12 do 1.02, a dla siewki złotej od 1.12 do 29.02. W latach 1990–2008 uzyskano 197 stwierdzeń 19 351 czajek i 122 stwierdzenia 15 749 siewek złotych (po uwzględnieniu tylko jednej obserwacji z każdego miejsca w danym sezonie dla czajki odpowiednio: 94 i 12 804, a siewki złotej 67 i 11 656). Dawniej oba gatunki rzadko zimowały w Polsce. Również w latach 1990–2006 nie wykazano nasilenia się tego zjawiska, zaś znaczny wzrost liczby stwierdzeń i osobników obu gatunków odnotowano w latach 2007–2008. Prawdopodobnie nastąpił rzeczywisty wzrost, niezwiązany z większą aktywnością obserwatorów. Sezonowe wahania liczebności obu gatunków w skali całego kraju nie były związane ze średnimi temperaturami zimy. Jednak w okresie 2000/2001–2007/2008 zależność liczby zimujących czajek w północno-zachodniej Polsce była dodatnio skorelowana ze średnią temperaturą grudnia i stycznia. Większość stwierdzeń obu gatunków pochodziło z zachodniej Polski, na wschodzie zimowały rzadko i nielicznie. Stada do 50 ptaków stanowiły 61% wszystkich stwierdzeń czajki i 58% siewki złotej. Największe stado siewki złotej liczyło 1 200 os., a czajki – 1 000 os. Czajkę najczęściej spotykano na dnie spuszczonych stawów i zbiorników zaporowych oraz na łąkach, zaś siewki złote na dnie spuszczonych stawów oraz na zaoranych polach.

Cały artykuł (pdf)

 

Ornis Polonica 2011, 52: 40–52

Spadek liczebności kulika wielkiego Numenius arquata w zachodniej Polsce w latach 1980–2010

Łukasz Ławicki, Przemysław Wylegała

Abstrakt: W ciągu ostatnich 30 lat w zachodniej Polsce (na zachód od Wisły) odnotowano bardzo wyraźny spadek liczebności kulika wielkiego Numenius arquata. Liczebność populacji lęgowej zmniejszyła się o ponad 70%, z 293–365 par w latach 1980–1996 do 84–109 par w okresie 2004–2010. Największy spadek dotyczy kluczowych lęgowisk w Wielkopolsce (spadek o 77%), na Pomorzu (81%) i Ziemi Lubuskiej (40%). Jedynie w Regionie Świętokrzyskim wykazano wzrost, a na Ziemi Łódzkiej fluktuacje liczebności. Z analizowanych 33 stanowisk kulika wielkiego na 26 (79%) odnotowano spadek liczebności lub zanik populacji, w przypadku 6 (18%) liczebność wzrosła, a na jednym stanowisku (3%) stwierdzono fluktuacje liczebności. Kluczowe lęgowiska kulika wielkiego, skupiające ponad 80% jego populacji w zachodniej Polsce, znajdują się obecnie w dolinach rzek: Noteci, Neru, dolnej i środkowej Warty, Obry oraz w Niecce Włoszczowskiej. Prawdopodobną przyczyną zanikania gatunku, podobnie jak w zachodniej Europie, jest niska udatność lęgów spowodowana wzmożonym drapieżnictwem oraz utrata siedlisk lęgowych. Dane z kilku regionów wschodniej części kraju sugerują, że spadek liczebności kulika wielkiego dotyczy całego kraju, tak jak to ma miejsce na większości jego europejskiego areału lęgowego.

Cały artykuł (pdf)

 

Ornis Polonica 2011, 52: 53–61

Zależność między jakością śpiewu a kondycją i immunokompetencją u ptaków śpiewających 

Magdalena Herdegen

Cały artykuł (pdf)

 

Ornis Polonica 2011, 52: 62–67

Rozmieszczenie, liczebność i siedliska drozda obrożnego Turdus torquatus
w Beskidzie Wyspowym

Łukasz Kajtoch

Cały artykuł (pdf)

 

Ornis Polonica 2011, 52: 67–69

Wysokie zagęszczenie wodniczki Acrocephalus paludicola w Dolinie Biebrzy wiosną 2010 roku

Michał Polakowski

Cały artykuł (pdf)

 

Ornis Polonica 2011, 52: 69–71

Powtórne wykorzystanie gniazda u trzcinniczka Acrocephalus scirpaceus

Lucyna Hałupka, Ewelina Klimczuk

Cały artykuł (pdf)

 

Ornis Polonica 2011, 52: 72–73

Jaki to ptak? Zagadka numer 62: Biegus zmienny Calidris alpina

Jan Lontkowski

Cały artykuł (pdf)

 

Ten wpis został opublikowany w kategorii Numery. Dodaj zakładkę do bezpośredniego odnośnika.

Możliwość komentowania została wyłączona.