Ornis Polonica 2020, 61: 153–196
Kartoteka Rzadkich Ptaków w Polsce w roku 2018 – gatunki nielęgowe
Tomasz Chodkiewicz, Łukasz Ławicki, Przemysław Wylegała, Szymon Beuch, Sylwester Aftyka, Paweł Czechowski, Stanisław Czyż, Piotr Dębowski, Andrzej Dylik, Grzegorz Grygoruk, Krzysztof Jankowski, Zbigniew Kajzer, Łukasz Matyjasiak, Bartosz Smyk, Marcin Wężyk, Arkadiusz Sikora
Abstrakt: Pierwszy raport podsumowujący działanie Kartoteki Rzadkich Ptaków w Polsce obejmuje rok 2018 oraz dla wybranych gatunków również dane z lat poprzednich. W raporcie omówiono występowanie 35 rzadkich gatunków nielęgowych. W omawianym okresie odnotowano wysokie lub jak dotąd rekordowe liczby pojawów m.in. bernikli rdzawoszyjej Branta ruficollis, gęsiówki egipskiej Alopochen aegyptiaca, szczudłaka Himantopus himantopus, biegusa morskiego Calidris maritima, mewy trójpalczastej Rissa tridactyla, zaroślówki Acrocephalus dumetorum, świstunki żółtawej Phylloscopus inornatus i drozda obrożnego Turdus torquatus (poza górami). Na tle danych wieloletnich stwierdzono relatywnie niskie liczebności w przypadku m.in. płatkonoga szydłodziobego Phalaropus lobatus, warzęchy Platalea leucorodia, „srokosza stepowego” Lanius excubitor homeyeri i górniczka Eremophila alpestris.
Słowa kluczowe: rzadkie ptaki nielęgowe, rozmieszczenie, liczebność, fenologia, regiony, Polska, raport 2018
Ornis Polonica 2020, 61: 197–224
Zgrupowania ptaków lęgowych w Niecce Nidziańskiej
Piotr Wilniewczyc
Abstrakt: W latach 2011–2016 na 18 powierzchniach reprezentujących typowe środowiska Niecki Nidziańskiej (SE Polska) wykonano liczenia ptaków lęgowych z zastosowaniem kombinowanej odmiany metody kartograficznej. Zagęszczenia zespołów mieściły się w przedziałach: 46,9–139,6 par/10 ha w lasach, 95,3–392,6 par/10 ha w zabudowie wiejskiej, 37,0–48,3 par/10 ha na łąkach, 16,3–23,0 par/10 ha na polach uprawnych, 162,5–182,8 par/10 ha w szuwarach i 27,7 par/10 ha na murawie kserotermicznej. Bogactwo gatunkowe w Niecce było wyższe średnio o 30%, a zagęszczenia zespołów wyższe o 50% w porównaniu do wyników z pozostałych makroregionów Wyżyny Małopolskiej. Na tle Niecki Nidziańskiej wyniki z doliny Nidy wyróżniały się o 12% wyższym bogactwem gatunkowym i o 28% wyższymi zagęszczeniami, w tym na łąkach zalewowych były one średnio o 48% wyższe, a w zabudowie wiejskiej o 185% wyższe. Zagęszczenia niektórych gatunków były wysokie w skali kraju, m.in. pliszki żółtej Motacilla flava – 5,6 par/10 ha na polu uprawnym, świergotka łąkowego Anthus pratensis – 7,5 par/10 ha, kląskawki Saxicola rubicola – 1,9 par/10 ha na murawie kserotermicznej i dymówki Hirundo rustica – 128,2 par/10 ha w zabudowie wiejskiej. W szuwarach wysokich na stawach rybnych wysokie zagęszczenia osiągała brzęczka Locustella luscinioides – 12,2 par/10 ha, rokitniczka Acrocephalus schoenobaenus – 14,5 par/10 ha, trzcinniczek Acrocephalus scirpaceus – 47,2 par/10 ha, wąsatka Panurus biarmicus – 10,7 par/10 ha i potrzos Emberiza schoeniclus – 16,2 par/10 ha. Wysoka różnorodność gatunkowa ptaków i znaczne ich zagęszczenia w Niecce Nidziańskiej wynikają prawdopodobnie z ciepłego i suchego klimatu, dużego zróżnicowania siedliskowego, wysokiej trofii siedlisk związanej z obecnością żyznych gleb i terenów zalewowych, a także z ekstensywnego modelu rolnictwa i rybactwa.
Słowa kluczowe: dolina Nidy, łąki zalewowe, łęgi, grądy, murawy kserotermiczne, ekstensywne rolnictwo, sukcesja ekologiczna
Ornis Polonica 2020, 61: 225–235
Liczebność wybranych lęgowych gatunków ptaków związanych z korytem Warty w granicach OSO Dolina Środkowej Warty
Przemysław Wylegała, Michał Przystański
Abstrakt: W pracy przestawiono stan populacji wybranych gatunków ptaków wodnych związanych z fragmentem koryta środkowej Warty w granicach OSO Natura 2000 Dolina Środkowej Warty (155 km). Populacje lęgowe badanych gatunków oceniono w roku 2020 na podstawie jednorazowego spływu na 10–25 par gągoła Bucephala clangula (do 0,8% populacji krajowej), 20–30 par nurogęsi Mergus merganser (1–2% populacji krajowej), 52 pary zimorodka Alcedo atthis (0,8–2,0% populacji krajowej), 16 par sieweczki rzecznej Charadrius dubius (0,1–0,3% populacji krajowej) oraz 3030 par brzegówki Riparia riparia (1–2% populacji krajowej). Stwierdzono znaczący spadek liczebności brodźca piskliwego Actitis hypoleucos w porównaniu do lat 70.-90. XX wieku. Podczas spływu nie odnotowano lęgów sieweczki obrożnej Charadrius hiaticula i rybitwy białoczelnej Sternula albifrons, a dane zebrane po roku 2010 wskazują na efemeryczność lęgów tych gatunków w tym obszarze. Środkowa Warta jest ważnym w skali kraju miejscem gniazdowania gągoła, nurogęsia, zimorodka i brzegówki.
Słowa kluczowe: dolina środkowej Warty, obszar Natura 2000, ptaki lęgowe, ptaki wodne
Ornis Polonica 2020, 61: 236–244
Wysoka liczebność lelka Caprimulgus europaeus na poligonie Nowa Dęba w Kotlinie Sandomierskiej
Tomasz Wilk, Rafał Bobrek
Ornis Polonica 2020, 61: 245–252
Liczebność ptaków wodnych na Zatoce Gdańskiej w okresie maj 2019–kwiecień 2020
Włodzimierz Meissner, Katarzyna Stępniewska, Szymon Bzoma, Andrzej Kośmicki
Ornis Polonica 2020, 61: 253–258
Ludwik Tomiałojć (1939–2020)
Tomasz Wesołowski
