Ornis Polonica 2010, 51: 241–251
Pokrywanie się nisz obu płci wyspecjalizowanego dzięcioła białogrzbietego Dendrocopos leucotos w drzewostanach pierwotnych Puszczy Białowieskiej
Dorota Czeszczewik
Abstrakt: Porównano miejsca żerowe oraz sposoby żerowania samic i samców dzięcioła białogrzbietego w Białowieskim Parku Narodowym (BPN). Zimą samice żerowały na cieńszych częściach drzew (częściej na gałęziach) niż samce. Największe pokrywanie się nisz obu płci obserwowano wiosną (wskaźnik pokrywania się nisz OI = 0,87) a najmniejsze zimą (OI = 0,78). Z reguły samice i samce żerowały osobno. Stosunkowo niewielkie różnice w zachowaniach żerowych samic i samców mogły być związane z niewielkimi różnicami w wymiarach ciała i/lub z wysokiej jakości siedlisk BPN. Prawdopodobnie z powodu obfitych źródeł pokarmu w tych siedliskach konkurencja międzypłciowa jest nieznaczna. Jakość środowiska i warunki klimatyczne mogły wpływać na wielkość ciała samic i samców jak również na ich zachowania żerowe. W porównaniu z populacjami północnymi różnice w żerowaniu samic i samców były nieznaczne. Praca pokazuje, że ten wyspecjalizowany dzięcioł może modyfikować swoje zachowania żerowe w zależności od warunków środowiskowych.
Ornis Polonica 2010, 51: 252–261
Sowy Strigiformes środkowej części Kampinoskiego Parku Narodowego
Adam Olszewski, Bartłomiej Woźniak, Tomasz Chodkiewicz, Jerzy Lewtak
Abstrakt: W publikacji przedstawiono dane dotyczące rozmieszczenia i liczebności sów w środkowej części Kampinoskiego Parku Narodowego (KPN), na powierzchni 89 km² (23% powierzchni KPN), w latach 2008–2009. W obu sezonach cenzusy przeprowadzono z użyciem stymulacji głosowej, a wszystkie stwierdzenia nanoszono na mapy. Stwierdzono tylko dwa gatunki sów: puszczyka Strix aluco i uszatkę Asio otus. W pierwszym roku badań odnotowano 44–45 terytoriów puszczyka (zagęszczenie 4,9–5,1 terytorium/10 km² powierzchni całkowitej), natomiast w drugim – 39–41 terytoriów (4,4–4,6 terytorium/10 km²). Największe zagęszczenia puszczyk osiągał w drzewostanach powyżej 120 lat. Liczba wykrytych rewirów uszatki w roku 2008 wyniosła 11–12 (zagęszczenie 1,2–1,4 terytorium/10 km²), ale rok później wykryto tylko jedno stanowisko (0,1 terytorium/10 km²). Zagęszczenie uszatki na powierzchni półotwartej „Mozaika” wyniosło 3,1–3,4 terytorium/10 km², wskazując na preferencję gatunku do tego typu krajobrazu. Na podstawie wyników prezentowanych w niniejszej pracy oraz danych opublikowanych wcześniej, liczebność puszczyka w całym KPN oszacowano na 139–160 par, a uszatki na 33–37 par (wg zagęszczeń z 2008).
Ornis Polonica 2010, 51: 262–274
Występowanie czarnowrona Corvus corone w Polsce
Przemysław Żurawlew, Paweł Czechowski, Łukasz Ławicki
Abstrakt: Występowanie czarnowrona Corvus corone w Polsce, począwszy od wieku XIX do roku 2009, omówiono na podstawie danych z literatury i niepublikowanych informacji uzyskanych od około 190 obserwatorów. Polska leży relatywnie blisko strefy hybrydyzacji czarnowrona i wrony siwej C. cornix, która przebiega przez Niemcy i Czechy, dlatego najczęstsze przypadki gniazdowania i pojawów ptaków nielęgowych notowano w Polsce Zachodniej. Tylko raz stwierdzono lęg pary czarnowronów (1890), natomiast 9 razy stwierdzono lęgi mieszane czarnowrona i wrony siwej. Dodatkowo dwa razy zanotowano lęgi, w których przynajmniej jeden ptak był czarnowronem. Cztery razy wykazano prawdopodobnie lęgowe pary mieszane, trzy razy stwierdzono lęgi hybrydów C. corone x C. cornix z wronami siwymi, a raz prawdopodobnie lęgową parę tworzyły dwa hybrydy. W XIX i do połowy XX wieku czarnowron pojawiał się regularnie, ale skrajnie nielicznie prawie w całym kraju. Wyraźny wzrost liczby stwierdzeń od lat 1980. wynika prawdopodobnie z większej aktywności terenowej obserwatorów. W latach 1954–2009 zanotowano łącznie 436 obserwacji (612 os.) czarnowrona we wszystkich regionach Polski, z czego 363 razy (83% pojawów) w Polsce Zachodniej (Śląsk, Ziemia Lubuska, Wielkopolska i Pomorze), natomiast stwierdzenia na wschód od Wisły były bardzo nieliczne. Najczęściej był notowany wiosną (35% pojawów) i jesienią (32%), rzadziej zimą (18%) i latem (15%). Spotykany głównie w skupieniach do 3 os. (96%), a największe stadka liczyły po 9 ptaków. Czarnowrony najczęściej były obserwowano pojedynczo (80% obserwacji) i w towarzystwie tylko wron siwych, rzadziej z innymi krukowatymi. Dwie krajowe wiadomości powrotne dotyczą czarnowronów obrączkowanych w Niemczech (434 km od miejsca ponownego stwierdzenia) i Belgii (1010 km).
Ornis Polonica 2010, 51: 275–284
Sezonowe zmiany liczebności i rozmieszczenia lodówki Clangula hyemalis, markaczki Melanitta nigra i uhli M. fusca w rejonie Przylądka Rozewie
Włodzimierz Meissner
Abstrakt: Badania mające na celu określenie sezonowych zmian liczebności i rozmieszczenia trzech pospolitych gatunków kaczek morskich prowadzono na Bałtyku między Białogórą i Władysławowem w latach 2003–2004. Akwen ten został podzielony na 2 strefy: przybrzeżną i pełnomorską. Liczenia ptaków wykonywano ze statku wzdłuż stałych tras. Liczebność lodówki Clangula hyemalis była najwyższa jesienią (maksymalnie oszacowana na 42 tys. os.), a następnie wyraźnie spadała. Gatunek ten licznie przebywał w obu strefach. Markaczka Melanitta nigra koncentrowała się głównie w strefie przybrzeżnej i wykazywała znaczne fluktuacje liczebności w trakcie sezonu, a najwyższą liczebność na badanym akwenie oszacowano na 3 300 ptaków (5.04.2004). Uhla M. fusca zdecydowanie liczniej przebywała w strefie położonej z dala od brzegu, a najwięcej tych kaczek notowano jesienią (maksymalnie 9 500 os.). Jesienią najwyższe zagęszczenia kaczek stwierdzono w pasie płytkich wód przybrzeżnych, natomiast zimą i wiosną najwięcej ptaków koncentrowało się w północno-wschodniej części badanego akwenu, gdzie głębokości były znacznie większe. Prawdopodobną przyczyną opuszczenia przez większość ptaków strefy przybrzeżnej było przeeksploatowanie przez nie populacji małży, stanowiących ich główny pokarm. Spadek zagęszczenia małży mógł być przyczyną przemieszczenia się ptaków w głębsze części badanego akwenu, gdzie wprawdzie nurkowanie jest mniej opłacalne energetycznie, lecz zagęszczenia organizmów bentosowych są wysokie. Zmiany liczebności lodówek mogą wynikać nie tylko z zakończenia okresu jesiennej wędrówki tego gatunku, ale również z przemieszczania się części ptaków do strefy pełnomorskiej.
Ornis Polonica 2010, 51: 285–295
Niezrozumienie zasad opisywania ilościowego zespołów ptaków lęgowych
Ludwik Tomiałojć
Ornis Polonica 2010, 51: 296–301
Zmiany składu awifauny Parku im. Chrobrego w Gliwicach w latach
1974–2005
Tomasz Grochowski, Dariusz Szlama
Ornis Polonica 2010, 51: 302–304
Ekspansja nurogęsi Mergus merganser w zachodnich Karpatach w latach 1999–2009
Łukasz Kajtoch, Tomasz Baziak, Szymon Mazgaj, Agata Piestrzyńska-Kajtoch
Ornis Polonica 2010, 51: 304–306
Wzrost liczebności kropiatki Porzana porzana w Dolinie Środkowej Noteci podczas powodzi w 2010 roku
Przemysław Wylegała, Zuzanna Rosin
Ornis Polonica 2010, 51: 307–309
Jaki to ptak? Zagadka numer 61: Pierwiosnek syberyjski Phylloscopus collybita tristis
Jan Lontkowski
Ornis Polonica 2010, 51: 310–313
Liczebność ptaków wodnych na Zatoce Gdańskiej w okresie od września 2009 do kwietnia 2010
Włodzimierz Meissner, Jakub Typiak, Szymon Bzoma
Ornis Polonica 2010, 51: 314–315
Delany S., Scott D., Dodman T., Stroud D. (eds). 2009.
An Atlas of Wader Populations in Africa and Western Eurasia. Wetlands International, Wageningen, The Netherlands
Łukasz Ławicki, Włodzimierz Meissner
