Arkadiusz Sikora, Mateusz Gutowski, Damian Ostrowski, Urban Bagiński, Małgorzata Bagińska, Grażyna Jaszewska, Michał Przystański, Michał Barcz, Miłosz Kowalewski
Ornis Polonica 2023, 64: 81–106
https://doi.org/10.12657/ornis.2023.2.1
Abstrakt: W XXI wieku na Pomorzu nastąpił wzrost populacji lęgowej i ekspansja terytorialna sóweczki Glaucidium passerinum. Pod koniec lat 1990. odnotowano pierwszego terytorialnego samca, a od roku 2006 rejestrowano gatunek corocznie. W latach 2016–2022 jej obecność wykazano na 15,8% kwadratów (N=80) spośród 507 powierzchni 10 × 10 km w regionie, w tym najpowszechniej w środkowej części Pomorza (30,6% kwadratów z obecnym gatunkiem; N=144), następnie na Pomorzu Gdańskim (14,0%; N=164) i najmniej powszechnie w części zachodniej (6,5%; N=199). Sóweczka najliczniej zasiedlała pojezierza w południowej części regionu, a populację na Pomorzu oceniono na 250–350 terytoriów. Najważniejsze ostoje sóweczki w regionie to Bory Człuchowskie (50–60 terytoriów), Obszar Specjalnej Ochrony (OSO) Puszcza nad Gwdą (40–50 ter., w tym 20–25 ter. w Pomorskim Regionie Ornitologicznym), OSO Bory Tucholskie i Lasy Puszczy nad Drawą (po 15–25 ter.) oraz OSO Dolina Słupi i Wielki Sandr Brdy (po 15–20 ter.). W latach 2020–2022 przeciętne zagęszczenie na 9 powierzchniach wyniosło 1,7 ter./10 km2 powierzchni całkowitej (zakres 0,4–3,0) oraz 1,9 ter./10 km2 powierzchni leśnej (0,4–3,2). Spośród 71 dziupli lęgowych sóweczki na Pomorzu większość wykryto w borze mieszanym świeżym (31,0%) i w borze mieszanym bagiennym (26,7%). W najważniejszej ostoi – Borach Człuchowskich – sóweczki najczęściej zasiedlały bory o silnym uwilgotnieniu (64,3%). Dziuple lęgowe były zlokalizowane głównie w sosnach Pinus sylvestris (63,0%) i w świerkach Picea abies (20,5%) oraz mniej licznie w dębach Quercus sp., brzozach Betula sp. i olchach Alnus sp. Przeważały dziuple w drzewach żywych (76,7%), rzadziej w drzewach martwych (13,7%) i zamierających (9,6%). Sosna była zdecydowanie dominującym gatunkiem (84,5%) w siedlisku lęgowym sóweczki. Istotne znaczenie jako gatunek współdominujący miał świerk (46,5% stanowisk lęgowych), a w podszycie był obecny w 78,9% stanowisk. Na Pomorzu sóweczki gniazdowały w wydzieleniach, w których wiek drzewostanów wynosił od 59 do 199 lat (średnia 120 lat; N=71), z wyraźną preferencją starszych klas wieku. Na podstawie najnowszych danych podanych w niniejszej publikacji populację sóweczki w Polsce oceniono na 1 900–2 600 terytoriów. Populacja sóweczki w Borach Człuchowskich stanowi ok. 2,4% populacji krajowej, w OSO Puszcza nad Gwdą występuje 2,0% populacji krajowej, w OSO Bory Tucholskie i Lasy Puszczy nad Drawą, w OSO Dolina Słupi oraz OSO Wielki Sandr Brdy po 0,9%. Obszar Borów Człuchowskich jest obecnie najważniejszą ostoją sóweczki na Pomorzu i z tego powodu kwalifikuje się jako ostoja krajowa IBA oraz OSO Natura 2000.
Słowa kluczowe: Glaucidium passerinum, IBA, ochrona, OSO Natura 2000, Pomorze, rozmieszczenie, siedlisko, sóweczka, wzrost liczebności
