Andrzej Dombrowski
Ornis Polonica 2024, 65: 184–196
https://doi.org/10.12657/ornis.2024.3.2
Abstrakt: W latach 1984 i 2001 określono strukturę zgrupowań lęgowych ptaków zasiedlających 12 śródpolnych drągowin sosnowych na tarasie nadzalewowym doliny Wisły na Nizinie Środkowomazowieckiej. Wyspy leśne miały wielkość od 0,1 ha do 13,0 ha (łącznie 31,8 ha) i wiek 26 lat w roku 1984 i 43 lata w 2001. W roku 1984 wykazano łącznie 26 gatunków lęgowych w łącznej liczebności 145 par i zagęszczeniu przeliczonym na łączną powierzchnię lasu wynoszącym 45,6 p/10 ha. W roku 2001 analogiczne wartości wyniosły: 42 gatunki, 345 par i 108,5 p/10 ha. W obu latach dominowały gatunki skraju lasu. W roku 2001 najliczniejsze były: kwiczoł Turdus pilaris (17,2%), zięba Fringilla coelebs (12,5%), piecuszek Phylloscopus trochilus (7,2%) i trznadel Emberiza citrinella (7%). W obu okresach łącznie wykazano 44 gatunki. Po upływie 17 lat bogactwo gatunkowe wzrosło 1,6 razy, a liczebność całego zgrupowania 2,4 razy. Przybyło 18 gatunków, a zaprzestały gniazdowania dwa: turkawka Streptopelia turtur i raniuszek Aegithalos caudatus. Nowe gatunki lęgowe (9) były przeważająco leśne, 6 gatunków z grupy skraju lasu, 2 gatunki terenów otwartych i jeden gatunek synantropijny. Zarówno w roku 1984 jak i w 2001 gatunków żerujących poza zadrzewieniami było dwukrotnie więcej. Mniejsza liczba gatunków oraz niższa liczebność ptaków w drągowinach sosnowych pod Otwockiem w porównaniu z innymi regionami Polski wynikała z niższego wieku oraz mniejszej żyzności siedlisk pod Otwockiem. Śródpolne drągowiny sosnowe odgrywają znaczną rolę we wzbogacaniu awifauny lęgowej krajobrazu rolniczego. Gatunki żerujące poza zadrzewieniami stanowią swoisty łącznik ekologiczny pomiędzy polami i łąkami a zadrzewieniami. Dlatego należy wspierać inicjatywy zmierzające do wprowadzania śródpolnych zadrzewień, ponieważ nawet niewielkie lasy w otoczeniu pól są ważnym elementem podnoszącym poziom różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego.
Słowa kluczowe: ptaki lęgowe, śródpolne lasy, zmiany liczebności
