Michał Ciach, Katarzyna Bul
Ornis Polonica 2024, 65: 79-92
https://doi.org/10.12657/ornis.2024.2.1
Abstrakt: Pliszka górska Motacilla cinerea i pluszcz Cinclus cinclus zasiedlając szybko płynące rzeki i strumienie należą do gatunków ściśle związanych z ciekami. Jednak preferencje siedliskowe ptaków wykorzystujących górskie cieki pozostają słabo rozpoznane w skali zlewni. Celem pracy była ocena preferencji siedliskowych pliszki górskiej i pluszcza w warunkach Beskidu Żywieckiego w odniesieniu do topografii terenu i typu siedliska. Cechami siedliska zwiększającymi prawdopodobieństwo występowania pliszki górskiej były rosnąca wysokość nad poziomem morza, ekspozycja północno-zachodnia i łagodniejsze nachylenie stoków, a także malejąca odległość od dróg; w przypadku pluszcza były to łagodniejsze nachylenie stoku oraz malejące odległości od dróg i obszarów zabudowanych, a także północne ekspozycje. Pluszcze preferowały cieki przecinające siedliska otwarte (łąki, pola uprawne i wczesne stadia sukcesyjne lasów), unikając cieków płynących przez drzewostany iglaste i mieszane. Natomiast pliszki górskie nie wykazywały wyraźnych preferencji względem typu drzewostanu otaczającego cieki. Stwierdzona preferencja przez pliszkę górską i pluszcza struktur tworzonych przez człowieka (drogi i zabudowa) może być jednak artefaktem, gdyż infrastruktura zwykle bywa skoncentrowana w dolinach. Badane gatunki preferowały miejsca, w których spadek strumienia jest łagodniejszy, co zapewne ma związek z możliwością gromadzenia się większych objętości wody i tworzenia siedlisk odpowiednich dla bezkręgowców stanowiących główne źródło pożywienia obu badanych gatunków. Ponieważ prace hydro-inżynieryjne i gospodarka leśna na przyległych obszarach lądowych mogą zmieniać charakter cieków i jakość wody (natlenienie i zakwaszenie), zachowanie naturalnie płynących wód jest istotne dla ochrony gatunków ptaków związanych z wodami górskimi.
Słowa kluczowe: góry, Karpaty, ptaki wodne, rozmieszczenie gatunku, topografia
