Rafał Bobrek, Tomasz Wilk, Aleksandra Pępkowska-Król
Ornis Polonica 2017, 58: 160–177
https://doi.org/10.12657/ornis.2017.3.1
Abstrakt: W pracy omówiono fenologię i dynamikę wędrówki, wielkość stad i kierunki przelotu grzywacza Columba palumbus w polskiej części Karpat. Oceniono także wpływ zmiennych pogodowych na intensywność przelotu. Obserwacje prowadzono jesienią (2011–2013) i wiosną (2015), odpowiednio w 28 i 12 punktach obserwacyjnych. Migrujące grzywacze stwierdzono we wszystkich badanych punktach, choć liczniej w tych położonych na obrzeżach regionu. Wiosenna migracja badanego gatunku obejmowała przynajmniej 57 dni (8.03–3.05), a średnio na punkt przypadało 18,7 os./10 h obserwacji. Przeciętne i największe stado liczyło odpowiednio 4,9 (SD=7,7; Me=2) i 52 os. Jesienią przelot obejmował przynajmniej 90 dni (14.08–11.11) i był bardziej nasilony niż wiosną – średnio 57,1 os./10 h obserwacji. Przeciętne stado liczyło 18,0 (SD=38,9; Me=3) os., a największe 497 os. W obu porach roku najintensywniejszy przelot notowano rano, a wiosną także wczesnym popołudniem. Wiosną migrowało o ok. 82% mniej grzywaczy niż jesienią. Jesienią ptaki te częściej wędrowały przy dobrej widoczności i wietrze z kierunku N, NE lub W, natomiast wiosną preferowały przelot przy średnim i dużym zachmurzeniu, słabych opadach oraz umiarkowanym i silnym wietrze, najchętniej z kierunku N lub NW. Grzywacze wędrowały ze zbliżoną częstością wzdłuż osi NE–SW i N–S, a znacznie rzadziej osi E–W. Wysoki udział osi N–S sugeruje, że wiele ptaków nie podąża na zimowiska szlakiem kontynentalnym, lecz śródziemnomorskim. Szczyt przelotu jesiennego – obejmujący okres 28.09–15.10 – był zbieżny z terminami najintensywniejszej migracji w innych regionach Polski i środkowej Europy, co wskazuje, że wędrówka zsynchronizowana jest na znacznym obszarze kontynentu. Wiosenny szczyt przelotu (w Karpatach obejmujący 3. dekadę marca), jest w skali środkowej Europy regionalnie zróżnicowany i wykazuje opóźnienie w miarę posuwania się na północ i wschód.
Słowa kluczowe: fenologia i dynamika przelotu, góry, grzywacz Columba palumbus, migracja dzienna, szlaki migracyjne, wiatr
