Michał Jantarski
Ornis Polonica 2019, 60: 16–39
https://doi.org/10.12657/ornis.2019.1.1
Abstrakt: W połowie maja w latach 2016–2018 policzono, z podziałem na płeć, kaczki na stawach rybnych typu karpiowego o łącznej powierzchni 26 815 ha (33% powierzchni wszystkich tego typu stawów w Polsce). Łącznie stwierdzono 35 426 kaczek z 17 gatunków. Najliczniejszymi gatunkami były: krzyżówka Anas platyrhynchos, czernica Aythya fuligula, głowienka A. ferina i krakwa Mareca strepera, stanowiących łącznie 97% wszystkich kaczek. Stwierdzono 4 754 samice czernicy (zagęszczenie 1,8 samicy/10 ha powierzchni stawów). Porównanie zagęszczeń tej kaczki na stawach w różnych regionach kraju wykazało najwyższe wartości w regionie południowym i kieleckim, 3,3 razy wyższe niż na wschodzie i zachodzie kraju. Stwierdzono 2 877 samic głowienki (zagęszczenie 1,1 samicy/10 ha), a jej zagęszczenie w regionie kieleckim wyniosło 2,7 samic/10 ha i było 3–4 razy wyższe niż na wschodzie i zachodzie kraju. Zarejestrowano 865 samic krakwy (zagęszczenie 0,3 samicy/10 ha), rozmieszczonych stosunkowo równomiernie na terenie kraju; wyjątkiem był region kielecki, gdzie zagęszczenie gatunku było 2,5–3 razy wyższe niż na innych obszarach. Struktura płci (proporcja liczby samców do liczby samic) czernicy (1,21) była niemal identyczna w całym kraju, a głowienki (2,55) była geograficznie bardzo zróżnicowana. Na obfitych lęgowiskach kieleckich wyniosła 1,61, a na zachodzie kraju, gdzie liczebność populacji lęgowej głowienki silnie spada, osiągała 3,53. Wśród samic grążyc udział czernicy wyniósł 61%, głowienki 37%, a hełmiatki Netta rufina i podgorzałki A. nyroca poniżej 1%. Liczne populacje lęgowe kaczek w regionie kieleckim i południowym są prawdopodobnie związane w dużej mierze z brakiem lub nielicznym występowaniem na tych terenach, w przeciwieństwie do pozostałej części kraju, głównych drapieżników: wizona amerykańskiego Neovison vison i bielika Haliaeetus albicilla. Krajowe oceny ilościowe i trendy kaczek muszą być oparte na metodycznie wiarygodnych, materiałowo obfitych i geograficznie zróżnicowanych przesłankach. Uzyskane wyniki stanowią podstawę do monitorowania populacji lęgowych kaczek na wybranych kompleksach stawów rybnych w Polsce.
Słowa kluczowe: czernica, głowienka, grążyce, krakwa, monitoring lęgowych kaczek, stawy rybne, struktura płci
