Arkadiusz Sikora, Łukasz Ławicki, Przemysław Wylegała, Wiesław Lenkiewicz
Ornis Polonica 2015, 56: 1–24
https://doi.org/10.12657/ornis.2015.1.0
Abstrakt: W celu scharakteryzowania liczebności i rozmieszczenia żurawi Grus grus w Polsce w czasie jesiennej migracji w latach 2009–2013 przeprowadzono liczenia na 88–103 noclegowiskach. W roku 2009 wykonano 2 liczenia, a w kolejnych latach po 3 liczenia w sezonie. Łączna maksymalna liczebność żurawi stwierdzonych na wszystkich noclegowiskach wynosiła 93–120 tys. os., ze wzrostem wynoszącym 7% rocznie. Wszystkie noclegowiska znajdowały się na nizinach, a najliczniej żurawie notowano w północnej i zachodniej części kraju. W latach 2012–2013 na pojezierzach stwierdzono 46 i 53% ptaków, na nizinach w środkowej części kraju 28 i 23%, a na pobrzeżach Bałtyku – 22 i 26%. Na 6 stanowiskach stwierdzono zgrupowania ponad 5 tys. ptaków: Park Narodowy Ujście Warty, Dolina Dolnej Odry, Dolina Baryczy, Słowiński Park Narodowy, Bagno Nietlickie i Dolina Środkowej Noteci. Żurawie najliczniej nocowały w dolinach rzecznych – 47% wszystkich stwierdzonych żurawi, na stawach rybnych – 13%, jeziorach – 12%, torfowiskach wysokich i węglanowych – 7% i zalewiskach – 6%, a znacznie rzadziej korzystały z innych siedlisk (pola uprawne, odkrywka pokopalniana, pola irygacyjne i łachy w ujściu rzeki nad zatoką morską). W sezonach 2012 i 2013 w Polsce Północnej (powyżej 53°40′ N) maksymalne liczebności dla poszczególnych stanowisk stwierdzono tylko we wrześniu, natomiast na południe od tego równoleżnika największe skupienia występowały zwykle w październiku. Udział ptaków młodych w latach 2009–2013 wahał się w zakresie 8–12%. Liczba młodych w rodzinie wynosiła średnio 1,30 młodego. W grupach do 10 ptaków udział młodych na żerowiskach i w miejscach odpoczynku wynosił 28% i stopniowo zmniejszał się wraz ze wzrostem wielkości zgrupowania, osiągając 10% w stadach powyżej 100 ptaków. Spośród 123 skontrolowanych zlotowisk grupujących w latach 2009–2013 przynajmniej 100 ptaków, aż 74 (66%) są objęte przynajmniej jedną formą ochrony. Przez Polskę wędruje 20% populacji globalnej żurawi, ok. 25% populacji europejskiej i ok. 30% ptaków wędrujących przez Europę Środkową dwoma szlakami wędrówkowymi (zachodnim i bałtycko-węgierskim).
Słowa kluczowe: Grus grus, monitoring jesienny, noclegowiska, Polska, żuraw
