Arkadiusz Sikora, Łukasz Ławicki, Krzysztof Stępniewski, Marcin Sołowiej, Paweł Malczyk, Bogusław Czerwiński, Adam Janczyszyn, Michał Barcz, Dawid Cząstkiewicz, Marcin Borowik, Tomasz Chodkiewicz
Ornis Polonica 2018, 59: 273–290
https://doi.org/10.12657/ornis.2018.4.3
Abstrakt. Płochacz syberyjski Prunella montanella jest gatunkiem wyjątkowo pojawiającym się w Europie poza stałymi lęgowiskami w Rosji. W okresie 1800–1974 został stwierdzony tylko 5 razy. W latach 1975–2015 liczba stwierdzeń w Europie (poza Rosją) wzrosła i odnotowany został 29 razy (łącznie 31 os.). Jesienią 2016 roku miał miejsce niespotykany nalot płochacza syberyjskiego do Europy. Stwierdzono 231 ptaków, w tym 75 w Finlandii, 72 w Szwecji, 14 w Wielkiej Brytanii, 13 w Danii, 11 w Norwegii, 10 w Polsce, 9 na Łotwie, po 8 w Niemczech i Estonii, po 4 na Litwie i Ukrainie oraz pojedyncze w Holandii, Czechach i na Węgrzech. Najwięcej ptaków stwierdzono na obszarze nadbałtyckim i przy Cieśninach Duńskich (195 ptaków; 84%). Zdecydowana większość stwierdzeń pochodzi z morskiej strefy przybrzeżnej do 5 km i wysp morskich (177 ptaków; 77%). Szczyt liczebności gatunku wystąpił pomiędzy 14 a 20 października, kiedy odnotowano 41% wszystkich nowych osobników (12–16 ptaków/dzień). W sumie w październiku i listopadzie odnotowano 95% (N=220) płochaczy syberyjskich, a pozostałe ptaki (N=11) od grudnia 2016 do marca 2017. Liczba ptaków ponownie stwierdzonych zaczynała przewyższać liczbę nowo stwierdzonych osobników począwszy od drugiej pentady listopada i stan taki utrzymał się do marca 2017 r. 57% ptaków obserwowano w ciągu jednego dnia, a pozostałe (43%) przebywały w miejscach stwierdzeń od 2 do 95 dni. Średni czas pobytu na stanowisku wynosił 5 dni. Dla 23% osobników (N=55) oznaczono wiek, wszystkie były osobnikami pierwszorocznymi. Jesień roku 2016 charakteryzowała się również niespotykaną wcześniej liczbą rzadkich gatunków wróblowych pochodzących ze wschodniej Syberii odnotowanych w Europie. Prawdopodobnie czynniki pogodowe, które wystąpiły w Rosji (masowe pożary na Syberii, korzystne wschodnie wiatry i wczesna zima), odegrały kluczową rolę w tym bezprecedensowym nalocie na Europę. Z wielkiej liczby płochaczy syberyjskich, które dotarły w październiku i listopadzie do Europy, liczba ptaków notowanych w okresie zimowo-wiosennym była bardzo niewielka, co sugeruje ich wysoką śmiertelność lub być może powrót w kierunku wschodnim.
Słowa kluczowe: płochacz syberyjski, pożar, Prunella montanella, przyczyny nalotu, wiatr
